URBANISMO BIOCLIMÁTICO

“Urbanismo bioclimático” Esther Higueras. Editorial Gustavo Gili. 2006


El titulo del libro me parece algo confuso. Lo que encontramos en su interior se corresponde con lo que yo pensaba que debía ser el urbanismo y la planificación urbana, y no algo nuevo o específico. Pero seguramente la autora tenga razón y haya que diferenciar una planificación urbana con criterios bioclimáticos, del urbanismo que normalmente se acostumbra a hacer.
Esther Higueras, profesora de urbanismo de la Escuela de Arquitectura de Madrid, en este trabajo intenta dar una visión general de lo que implica incorporar criterios bioclimáticos a los instrumentos de planificación urbana.
Comienza con un capítulo dedicado a la evolución de la ciudad desde la antigüedad, con algunas concepciones más orgánicas, otras ordenadas geométricamente, la ciudad jardín, las ciudades propuestas por el movimiento moderno, hasta llegar a la situación actual. Evalúa la respuesta de las distintas propuestas, apoyándose en los criterios de Olgyay. Llega a la aplicación del concepto de huella ecológica a la situación urbana actual.
En otro capítulo nos introduce en una metodología para llegar la elaboración de un urbanismo bioclimático, comenzando con el análisis del medio físico, y el clima. Muestra herramientas útiles para conocer y analizar el medio par aprovecharlo lo mejor posible.
Otro capítulo está dedicado a los distintos instrumentos de planificación territorial y urbanística y como introducir en ellos criterios bioclimáticos, ya desde la participación ciudadana.
Finalmente, en el ultimo capítulo se desgranan estrategias y criterios aplicables a los distintos climas, pensados para el sistema viario, las zonas verdes y los espacios verdes, contando algunas experiencias reales, y centrandose finalmente en las ordenanzas ambientales como instrumento de diseño bioclimático ejemplarizadas en las realizadas en Tres Cantos, donde participo la autora.
Es interesante la bibliografía del final de l texto, que recoge un puñado de referencias con un breve comentario sobre su contenido, repercusión y trascendencia.
También es digno de leerse el prologo escrito por José Fariña Tojo, con conceptos muy claros y algunos datos para hacer pensar.

O titulo do libro paréceme algo confuso. O que atopamos no seu interior correspóndese co que eu pensaba que debía ser o urbanismo e a planificación urbana, e non algo novo ou específico. Pero seguramente a autora teña razón e haxa que diferenciar unha planificación urbana con criterios bioclimáticos, do urbanismo que normalmente se afai facer.
Esther Higueras, profesora de urbanismo da Escola de Arquitectura de Madrid, neste traballo intenta dar unha visión xeral do que implica incorporar criterios bioclimáticos aos instrumentos de planificación urbana.
Comeza cun capítulo dedicado á evolución da cidade dende a antigüidade, con algunhas concepcións máis orgánicas, outras ordenadas xeometricamente, a cidade xardín, as cidades propostas polo movemento moderno, ata chegar á situación actual. Avalía a resposta das distintas propostas, apoiándose nos criterios de Olgyay. Chega á aplicación do concepto de pegada ecolóxica á situación urbana actual.
Noutro capítulo introdúcenos nunha metodoloxía para chegar a elaboración dun urbanismo bioclimático, comezando coa análise do medio físico, e o clima. Mostra ferramentas útiles para coñecer e analizar o medio par aproveitalo o mellor posible.
Outro capítulo está dedicado aos distintos instrumentos de planificación territorial e urbanística e como introducir neles criterios bioclimáticos, xa dende a participación cidadá.
Finalmente, no ultimo capítulo debúllanse estratexias e criterios aplicables aos distintos climas, pensados para o sistema viario, as zonas verdes e os espazos verdes, contando algunhas experiencias reais, e centrando finalmente nas ordenanzas ambientais como instrumento de deseño bioclimático exemplificadas nas realizadas en Tres Cantos, onde participo a autora.
Es interesante a bibliografía do final do texto, que recolle un puñado de referencias cun breve comentario sobre o seu contido, repercusión e transcendencia.
Tamén é digno de lerse o prologo escrito por José Fariña Tojo, con conceptos moi claros e algúns datos para facer pensar.



MANUAL DE CONSTRUCCIÓN EN TIERRA

“Lehmbau-handbuch” GERNOT MINKE
Alemania 1994
Edición en castellano/edición en castelan: “Manual de construcción con tierra” Ediciones Ecohabitar. 2010

En este texto se recoge la experiencia y el conocimiento adquirido por su autor, Gernot Minke y por el FEB (laboratorio de construcciones experimentales) dirigido por el mismo en la Universidad de Kassel (Alemania).
Es un manual completo para poder iniciarse en la construcción con tierra. Va explicando la forma correcta de emplear la tierra. Comienza por definir el material, sus ventajas e inconvenientes, y analizando con profundidad y rigor las características de la tierra. Incluye ensayos para caracterizar las distinta tierras, algunos caseros y otros más complejos y exactos
Avanzando el texto, se nos van mostrando capítulo  a capítulo las distintas técnicas conocidas y experimentadas por el autor, desde la forma de preparar el material a su puesta en obra. Nos descubre distintos sistemas como la tapia, los adobes, los paneles de barro, el modelado de barro, los entramados con barro, los revocos de barro, etc. Para cada uno de estos sistemas describe distintas técnicas empleadas tradicionalmente y experimentadas por él.
Dedica un capítulo especial a las construcciones antisísmicas que se pueden ejecutar con la tierra como material.
En el último capítulo, se muestran algunos ejemplos de construcciones contemporáneas con tierra, para dejar claro que el material no es propiedad de la tradición y de la arquitectura popular. La tierra se debe seguir empleando por sus ventajas técnicas, estéticas y económicas, dejando a un lado los prejuicios que se tienen sobre este material.

PORTADA DEL LIBRO

Neste texto recóllese a experiencia e o coñecemento adquirido polo seu autor, Gernot Minke e polo FEB (laboratorio de construcións experimentais) dirixido por este na Universidade de Kassel (Alemaña).
É un manual completo para poder iniciarse na construción con terra. Vai explicando a forma correcta de empregar a terra. Comeza por definir o material, as súas vantaxes e inconvenientes, e analizando con profundidade e rigor as características da terra. Inclúe ensaios para caracterizar as distinta terras, algúns caseiros e outros máis complexos e exactos
Avanzando o texto, vánsenos mostrando capítulo a capítulo as distintas técnicas coñecidas e experimentadas polo autor, dende a forma de preparar o material á súa posta en obra. Descóbrenos distintos sistemas como a tapia, os adobes, os paneis de barro, o modelado de barro, as armazóns con barro, as revocaduras de barro, etc. Para cada un destes sistemas describe distintas técnicas empregadas tradicionalmente e experimentadas por el.
Dedica un capítulo especial ás construcións antisísmicas que se poden executar coa terra como material.

No último capítulo, se mostran algúns exemplos de construcións contemporáneas con terra, para deixar claro que o material non é propiedade da tradición e da arquitectura popular. A terra se debe seguir empregando polas súas vantaxes técnicas, estéticas e económicas, deixando a un lado os prexuízos que se teñen sobre este material.

ARQUITECTURA POPULAR DE VALLADOLID

“Arquitectura popular de la provincia de Valladolid” FRANCISCO PEDRO ROLDAN MORALES
Diputación provincial de Valladolid. Valladolid 1996

PORTADA LIBRO

Comienza con una declaración de intenciones del trabajo, explicando lo que entiende por arquitectura popular, definida en 11 puntos.
Empezando con el estudio del medio natural de Valladolid, que le sirve de base de interpretación de las distinta arquitecturas de la provincia y para poder entender y clasificar las áreas homogéneas.
Después va analizando las técnicas constructivas de cada uno de los elementos de las edificaciones. Utiliza una gran cantidad de para dibujos parciales y esquemas constructivos para explicarlas.
Separa en distintos capítulos el estudio concreto de la vivienda, las edificaciones complementarias y lo que el llama arquitectura del común (fuentes, pozos, plazas,...) Utiliza en cada caso dibujos de edificaciones concretas con distintos niveles de dibujo y formas de grafiar.
Completa el texto un capítulo dedicado a los conjuntos edificados (los pueblos) y su implicación paisajista, con un sencillo estudio tipológico.
Se hecha de menos un análisis tipológico de las viviendas en relación con las distintas zonas de la provincia, y falla la escala de representación en algunos cuadros tipológicos, que hace difícil su comprensión.
En cualquier caso es un buen análisis constructivo de las edificaciones populares de la provincia.

Comeza cunha declaración de intencións do traballo, explicando o que entende por arquitectura popular, definida en 11 puntos.
Empezando co estudio do medio natural de Valladolid, que lle serve de base de interpretación das distinta arquitecturas da provincia e para poder entender e clasificar as áreas homoxéneas.
Despois vai analizando as técnicas construtivas de cada un dos elementos das edificacións. Utiliza unha gran cantidade de para debuxos parciais e esquemas construtivos para explicalas.
Separa en distintos capítulos o estudio concreto da vivenda, as edificacións complementarias e o que él chama arquitectura do común (fontes, pozos, prazas, ...) Utiliza en cada caso debuxos de edificacións concretas con distintos niveis de debuxo e formas de grafiar.
Completa o texto un capítulo dedicado aos conxuntos edificados (os pobos) e a súa implicación paisaxista, cun sinxelo estudio tipolóxico.
Votase de menos unha análise tipolóxica das vivendas en relación coas distintas zonas da provincia, e falla a escala de representación nalgúns cadros tipolóxicos, que fai difícil a súa comprensión.
En calquera caso é unha boa análise construtiva das edificacións populares da provincia.


BIOARQUITECTURA

“Schwerelos erdverbunden- vom leichbaum zum lehmbau. das werk des architeckten Gernor Minke"  FRIEDEMANN MAHLKE  2007
Edición en castellano/edición en castelán: “De las tensoestructuras a la bioarquitectura. la obra del arquitecto Gernot Minke” Ecohabitar S.L. 2015

PORTADA DEL LIBRO

En el texto, Friedemann Mahlke, que compartió muchos años de la vida profesional con Gernot Minke, va desglosando el trabajo d el arquitecto. No solo habla de sus proyectos y obras arquitectónicas, sino también de su faceta pictórica y de diseño de muebles, y sobre todo de su investigación y experimentación con nuevos y "viejos" materiales y técnicas constructivas.
El texto incorpora una breve reseña biográfica a cargo de Sanjay Prakash desde la India, (país en el que investigó y trabajó durante algunas temporadas)
Un capitulo está dedicado a las líneas de investigación de Gernot desde su inicio, con sistemas ligeros de construcción (estructuras colgadas, neumáticas y de membrana) que fue el inicio de su vida profesional, hasta entrar en el mundo de los materiales reciclados y de desecho que fue su introducción en lo que sería el corazón de su carrera: buscar materiales locales y accesibles y técnicas constructivas baratas y de fácil aplicación, con el mínimo impacto sobre el entorno. Su objetivo era resolver el problema de acceso a la vivienda en el mundo.
Además se pasa revista a las obras más significativas y a proyectos que sin haberse realizado supusieron un reto y un avance.
Gernot Minke puede considerarse uno de los padres de la bioconstrucción y aunque sus obras puedan ser más o menos discutibles desde el punto de vista formal, su trabajo de investigación y de experimentación ha servido para volver a utilizar materiales tradicionales de manera más segura, con técnicas de sencilla aplicación, y para aplicar técnicas constructivas nuevas, más adaptadas al entorno y más sostenibles y ecológicas.

No texto, Friedemann Mahlke, que compartiu moitos anos da vida profesional con Gernot Minke, vai analizando o traballo do arquitecto. Non solo fala dos seus proxectos e obras arquitectónicas, senón tamén da súa faceta pictórica e de deseño de mobles, e sobre todo da súa investigación e experimentación con novos e "vellos" materiais e técnicas construtivas.
O texto incorpora unha breve recensión biográfica a cargo de Sanjay Prakash dende a India, (país no que investigou e traballou durante algunhas tempadas)
Un capitulo está dedicado ás liñas de investigación de Gernot dende o seu inicio, con sistemas lixeiros de construción (estruturas colgadas, pneumáticas e de membrana) que foi o inicio da súa vida profesional, ata entrar no mundo dos materiais reciclados e de escoura que foi a súa introdución nos que sería o corazón da súa carreira: buscar materiais locais e accesibles e técnicas construtivas baratas e de doada aplicación, co mínimo impacto sobre o entorno. O seu obxectivo era resolver o problema de acceso a á vivenda no mundo.
Ademais pásase revista ás obras máis significativas e a proxectos que sen chegar a realizarse supuxeron un reto e un avance.
Gernot Minke pode considerarse un dos pais da bioconstrución e aínda que as súas obras poidan ser máis ou menos discutibles dende o punto de vista formal, o seu traballo de investigación e de experimentación serviu para volver a empregar materiais tradicionais de xeito máis seguro, con técnicas de sinxela aplicación, e para aplicar técnicas construtivas novas máis adaptadas ao ámbito e máis sostibles e ecolóxicas.





MUROS DE BARRO

“Muros de barro” GERNOT MINKE
Icaria editorial, S.A., 2014
PORTADA LIBRO

Hasta 20 sistemas diferentes para construir muros de barro nos presenta Gernot Minke en este pequeño manual.
Lo primero que hace es comentar brevemente lo que es el barro, cuales son las características que resultan decisivas a la hora de usar el barro en la construcción, y cuales son las ventajas y desventajas del barro en relación con otras materiales.
Después va pasando revista a todos los sistemas en los que se emplea el barro para la construcción de muros y tabiques, ya sea solo o con otros materiales. Describe distintas técnicas, algunas experimentadas por el mismo y otras que han usado otras personas. Describe sistemas desde los más tradicionales como el adobe, la tapia o el bahareque, hasta otras más novedosas como el superadobe o la proyección de barro con compresor.
Es un fantástico texto para introducirse en la construcción de muros y tabiques de barro, y entender que es cada cosa.

Ata 20 sistemas diferentes para construír muros de barro preséntanos Gernot Minke neste pequeno manual.
O primeiro que fai é comentar brevemente o que é o barro, cales son as características que resultan decisivas á hora de usar o barro na construción, e cales son as vantaxes e desvantaxes do barro en relación con outras materiais.
Despois vai pasando revista a todos os sistemas nos que se emprega o barro para a construción de muros e tabiques, xa sexa só ou con outros materiais. Describe distintas técnicas, algunhas experimentadas por él e outras que usaron outras persoas. Describe sistemas dende os máis tradicionais como o adobe, a tapia o bahareque, ata outras máis novidosas como o superadobe ou a proxección de barro con compresor.
É un fantástico texto para introducirse na construción de muros e tabiques con barro, e entender que é cada cousa.


MUROS Y FACHADAS VERDES

“Muros y fachadas verdes. Jardines verticales" GERNOT MINKE
Icaria editorial, S.A. 2011
 
PORTADA LIBRO
Gernot Minke nos hace un repaso por un montón de sistemas y técnica para reverdecer los muros y las fachadas, y de construir muros y columnas verdes, vegetales en si misma.
El objetivo de todos estas técnicas es llevar todos los beneficios de la naturaleza a nuestras construcciones.
Primeramente hace un pequeño recorrido histórico de estos sistemas, desde sus pioneros, hasta las  propuestas de futuro. A continuación nos fundamenta las funciones y los beneficios de las fachadas y muros verdes.
Después va explicando distintos sistemas y técnicas experimentadas por el mismo, pensando sobre todo en la posibilidad de que se hagan por medios sencillos, para su autoconstrución.
Dan ganas de ponerse a construir alguna de las soluciones que plantea.

Gernot Minke fainos un repaso por un montón de sistemas e técnica para reverdecer os muros e as fachadas, e de construír muros e columnas verdes, vexetais en se mesma.
O obxectivo de todas estas técnicas é levar todos os beneficios da natureza ás nosas construcións.
Primeiramente fai un pequeno percorrido histórico destes sistemas, dende os seus pioneiros, ata as propostas de futuro. A continuación fundaméntanos as funcións e os beneficios das fachadas e muros verdes.
Despois vai explicando distintos sistemas e técnicas experimentadas por este, pensando sobre todo na posibilidade de que se fagan por medios sinxelos, para a súa autoconstrución.
Dan ganas de poñerse a construír algunha das solucións que formula.


REVOQUES DE BARRO

“Revoques de barro. Mezclas, aplicaciones y tratamientos” GERNOT MINKE
Icaria editorial, S.A., 2014

PORTADA LIBRO
En este breve escrito, Gernot nos muestra las posibilidades del barro para revocar paredes, tanto interiores como exteriores.
Después de repasar las características que resultan decisivas a la hora de usar el barro en la construcción, y cuáles son las ventajas y desventajas del barro en relación con otras materiales, nos enseña a preparar el barro y a saber cuáles son las condiciones del barro que tenemos a mano. Describe sencillos ensayos para determinar la composición del barro, su adhesión, cohesión. acidez, y para poder conocer su resistencia a la abrasión, a la erosión, etc.
Nos enseña las distintas capas que se deben dar para revocar una pared, sus dosificaciones y espesores, y los distintos acabados y tratamientos de superficies que se le pueden aplicar. También habla de las formas de estabilizar el barro con distintos materiales y mezclas, y su comportamiento.
Finalmente nos indica algunos procedimientos para reparar los defectos que pueden aparecer en los revoques por las deficiencias del material empleado o la deficiente aplicación del mismo.
Es un texto breve, pero muy completo para introducirse en el uso del barro para revocar paramentos, y nos abre las puertas a un mundo de experimentación con este material.


Neste breve escrito, Gernot móstranos as posibilidades do barro para revogar paredes, tanto interiores como exteriores.
Despois de repasar as características que resultan decisivas á hora de usar o barro na construción, e cales son as vantaxes e desvantaxes do barro en relación con outras materiais, ensínanos a preparar o barro e a saber cales son as condicións do barro que temos a man. Describe sinxelos ensaios para determinar a composición do barro, a súa adhesión, cohesión. acidez, e para poder coñecer a súa resistencia á abrasión, á erosión, etc.
Ensínanos as distintas capas que se deben dar para revogar unha parede, as súas dosificacións e espesores, e os distintos acabados e tratamentos de superficies que se lle poden aplicar. Tamén fala das formas de estabilizar o barro con distintos materiais e mesturas, e o seu comportamento.
Finalmente indícanos algúns procedementos para reparar os defectos que poden aparecer nas revocaduras polas deficiencias do material empregado ou a deficiente aplicación deste.
É un texto breve, pero moi completo para introducirse no uso do barro para revogar paramentos, e ábrenos as portas a un mundo de experimentación con este material.